DOGAL TAS VE MERMER RAPORU
Dünyanın en zengin doğal taş oluşumlarının bulunduğu Alp kuşağında yer alan Türkiye, çok çeşitli ve büyük miktarda mermer rezervine sahiptir. Türkiye, bu kaynaklara ilaveten gelişmekte olan sanayisi ve üretimde kullandığı teknoloji ile dünyanın en önemli doğal taş üreticileri arasında yer almaktadır.
Bu önemli rezervler Anadolu ve Trakya boyunca geniş bir bölgeye yayılmıştır. Afyon, Bilecik, Balıkesir, Denizli, Muğla, Amasya, Elazığ ve Diyarbakır rezervlerin yoğunlaştığı illerdir. Ülkemizde 80’nin üzerinde değişik yapıda, 120’nin üzerinde değişik renk ve desende mermer rezervi belirlenmiştir. Sektörde 500’den fazla ocak, 900’ün üzerinde fabrika ve 5000 civarında atölye faaliyet göstermektedir.
Türkiye’nin doğal taş ve mermer üretimi son yıllarda büyük bir artış göstermiştir. Özellikle son dönemde büyük firmaların yapmış oldukları yatırımlarla birlikte entegre üretim yapan tesislerin de devreye girmesiyle işlenmiş mermer üretiminde büyük artış kaydedilmiştir. Uygulanmaya başlanan modern ocak üretim yöntemleri ve son teknikler sayesinde, Türkiye dünya doğal taş üretiminde lider yedi büyük üretici ülkeden biri konumuna gelmiştir.
Üretimin tamamına yakın kısmı özel sektör tarafından gerçekleştirilen mermer madenciliğinde yıllık blok üretimi 3.000,000 ton civarında olup işleme tesislerinin toplam plaka üretim kapasitesi 13 milyon m2 civarındadır. Dünya mermer rezervi bakımından önemli bir yeri olan Türkiye, 400’e varan renk ve doku kalitesine sahip mermer çeşitleri ile Pazar şansı çok yüksek bir ülkedir. 1980’li yılların başında 4 milyon dolar civarında olan mermer ihracatımız 1985 yılı sonrası önemli oranlarda artış göstermiştir. Mermer sektöründeki altyapı ve teknoloji maden mühendislerinin sektör içinde yeterince yer alamaması ve eğitilmiş ara eleman sorunları sektörün gelişiminin gecikmesinde önemli faktörler olmuştur. Ancak son yıllarda teknolojik sorunları çözme yolunda önemli gelişmeler kaydedilmesi,ara eleman yetiştirmeye yönelik yüksek okulların devreye girmesi, işlenmiş mermer ihracatın gelişme trendini devam ettireceği düşünülmektedir. Üniversitelerimizin maden mühendisliği bölümü müfredatında mermere daha çok yer vererek sektöre damgalarını vurması ile olumlu gelişmeler artacaktır.
Doğal taşların, yapı ve dekorasyon malzemesi olarak kullanılmaya başlanması dünya doğal taş üretiminin artmasına neden olmuştur. Özellikle son on yılda görülen artış, kazanım ve işleme teknolojisindeki gelişmelere paralellik göstermektedir. Giderek daha mükemmel hale getirilen işleme teknikleri ile taş, daha kolay ve ekonomik olarak istenen şekilde işlenmekte ve birçok yeni kullanım alanı bulmaktadır.
Doğal taştan yapılan malzemelerin mimar ve dekoratörler tarafından daha fazla tercih edilmesi dünyadaki tüketici sayısının artmasına neden olmuştur.Bunun yanı sıra piyasa fiyatlarının önemli ölçüde düşmesi, ekolojik ve estetik görünümlü malzemelere olan ilginin artması tüketimin artmasına yardımcı olan faktörlerdir. Uzmanlar gelecek yıllarda bu gelişimin süreceğini tahmin etmektedir. Günümüzde yedi önemli doğal taş üreticisi ülke, dünya üretiminin % 70’ini gerçekleştirmektedir.
Dünya üretim miktarları incelendiğinde en önemli büyümeyi son yıllarda granit ve mermer üretiminin yarısını ham blok olarak ihraç eden Çin’in yaptığı görülmektedir. Avrupa dışındaki ülkeler arasında birinci sıralarda dikkati çeken Çin, ülkenin her tarafına yayılmış 8.000 ocaktan çıkartılan 1.000 çeşit doğal taşa sahiptir. Sanayinin çoğu 9 ilde ve 13.000 işletme atölyesinde yoğunlaşmıştır.
Çizelge 1
Ülkeler |
Üretim Miktarları (Ton)* |
1 – Çin |
11.000.000 |
2 – İtalya |
8.700.000 |
3 – İspanya |
4.500.000 |
4 – Hindistan |
4.500.000 |
5 – Brezilya |
2.000.000 |
6 – Kore |
2.000.000 |
7 - TÜRKİYE |
2.000.000 |
* Ham Blok Üretimleri |
ÜRÜN |
1998 |
1999 |
2000 |
YILLIK ARTIŞ (%) |
||||
Mermer |
Miktar |
Değer |
Miktar |
Değer |
Miktar |
Değer |
1999 |
2000 |
(bin m3) |
602 |
786 |
680 |
888 |
810 |
1.056 |
17,6 |
19,8 |
|
1997 |
1998 |
1999 |
|||
|
MİKTAR |
DEĞER |
MİKTAR |
DEĞER |
MİKTAR |
DEĞER |
Blok Mermer |
102.845 |
14.665 |
113.914 |
17.287 |
161.769 |
29.198 |
İşlenmiş Mermer |
193.111 |
85.162 |
222.090 |
96.689 |
274.217 |
114.440 |
Blok Granit |
65.481 |
2.829 |
76.544 |
3.703 |
86.741 |
5.247 |
İşlenmiş Granit |
5.862 |
4.914 |
6.680 |
5.504 |
4.052 |
4.559 |
Diğerleri |
35.168 |
6.638 |
40.379 |
5.650 |
15.380 |
4.612 |
TOPLAM |
402.467 |
114.208 |
459.607 |
128.833 |
542.159 |
158.056 |